گیتار فلامنکو: معرفی و آموزش تکنیک‌های اولیه

بسیاری از ما از جزئیات اجرا و طنین بی‌نظیر گیتار فلامنکو لذت برده‌ایم. در این مطلب قصد داریم ریشه‌ها و اصطلاحات اولیه‌ی گیتار فلامنکو را معرفی و چند آموزش ویدیویی برای تمرین این سبک ارائه کنیم.

بیشتر بخوانید: آکوردهای گیتار چگونه ساخته می‌شوند؟

بسیاری به دلیل صدای زیبا، طبیعت ریتمیک و ساده سبک فلامنکو به آن علاقه‌مند می‌شوند. این سبک در میان نوازندگان سبک‌های دیگر نیز، به دلیل تکنیک و تن صدای منحصر به فرد آن، بسیار محترم است. از آنجایی که گیتار فلامنکو ریشه‌های مشترکی با سبک گیتار کلاسیک دارد، آشنایی با گیتار کلاسیک در یادگیری سبک فلامنکو نیز به شما کمک خواهد کرد. اگر تا به حال با گیتار فلامنکو آشنایی نداشته‌اید، ادامه‌ی مطلب را از دست ندهید.

درک گیتار فلامنکو

سبک فلامنکو معمولا بر روی گیتارهایی با سیم نایلون (گیتار کلاسیک) اجرا می‌شود. نوازندگان فلامنکو نیز برای اجرا از انگشتان دست -به جای پیک- استفاده می‌کنند. اما دست چپ تا حد زیادی مانند سایر سبک‌ها استفاده می‌شود. هرچند جای‌گیری دست و تن صدای گیتار نیز ممکن است تا حدی متفاوت باشد. کاربرد دست راست در گیتار فلامنکو به کاربرد این دست در سبک کلاسیک شبیه است. هرچند در نهایت نتیجه‌ی بسیار متفاوتی شنیده خواهد شد.

اگر گیتار را یک ماشین در نظر بگیریم، دست راست پدال گاز و ترمز را کنترل می‌کند و دست چپ فرمان ماشین را در دست دارد. ریتم‌هایی نیز وجود دارند که با دست راست اجرا می‌شوند و بر روی تمامی آکوردها قابل استفاده هستند. در ادامه بیشتر درباره‌ی تکنیک‌های دست راست صحبت می‌کنیم. هرچند در ادامه بهتر است برخی از اصطلاحات رایج در سبک فلامنکو را بررسی کنیم.

اصطلاحات اسپانیایی در گیتار فلامنکو و گیتار کلاسیک

گیتار فلامنکو اصطلاحات منحصر به فرد خود را دارد که بسیاری از آن‌ها از زبان اسپانیایی سرچشمه می‌گیرند. در ادامه اصطلاحاتی را مشاهده می‌کنید که عناصر موسیقایی، اجزای گیتار و تکنیک‌های کاربردی در این سبک را توصیف می‌کنند. یادگیری این اصطلاحات ساده است و شما را به جهان موسیقی فلامنکو نزدیک‌تر می‌کند.

موسیقی فلامنکو

در ادامه چند اصطلاح پایه‌ای را می‌بینید که بخش‌های مختلف اجرای فلامنکو را توصیف می‌کنند.

• palo: سبک آهنگ (سوله، تانگو...)
• cante: آواز فلامنکو
• toque: نوازندگی گیتار فلامنکو
• baile: رقص فلامنکو
• palmas: دست‌زدن ریتمیکی که موسیقی را همراهی می‌کند
• falseta: فاصله‌ای آماده یا بداهه که بخش‌های مختلف آهنگ را به یکدیگر متصل می‌کند.

اصطلاحات گیتار فلامنکو

چند اصطلاح مرتبط با نوازندگی گیتار در سبک فلامنکو:

• guitarra: گیتار
• cejilla: کاپو
• golpeador: تپ پلیت (صفحه‌ی ضدخش)
• cuerdas: سیم‌ها
• acordes: آکوردها

اصطلاحات مرتبط با انگشتان

انگشتان دست راست در گیتار فلامنکو با نام‌های زیر شناخته می‌شوند.

• pulgar: انگشت شست (با «p» نشانه‌گذاری می‌شود.)
• indice: انگشت اشاره (با «i» نشانه‌گذاری می‌شود.)
• medio: انگشت وسط (با «m» نشانه‌گذاری می‌شود.)
• anular: انگشت حلقه (با «a» نشانه‌گذاری می‌شود.)
• rosado: انگشت کوچک (با «x» نشانه‌گذاری می‌شود.)

تکنیک های گیتار فلامنکو

این تکنیک‌ها (بجز arpeggio) منحصر به گیتار فلامنکو هستند.

• arpeggio: نواختن نت‌های مجزا از یک آکورد.
• picado: اجرای ملودی‌هایی با نت‌های مجزا با استفاده از i، m.
• rasgueo: نواختن تمام سیم‌ها با استفاده از x, a, m, i و گاهی p.
• abanico: زیرمجموعه‌ای از rasgueo، که با p, i و m یا p, m و a نواخته می‌شود.
• alzapua: استفاده از انگشت شست (p) برای نواختن نت‌های مجزا یا بخشی از آکوردها.
• arrastre: به صدا در آوردن سیم‌ها از پایین به بالا با استفاده از انگشت حلقه (a).
• golpe: ضربه‌زدن به بدنه‌ی گیتار بر روی تپ پلیت با استفاده از ma (انگشت وسط و حلقه) یا تنها انگشت حلقه (a).

آموزش تکنیک های دست راست در گیتار فلامنکو

این تکنیک‌ها ممکن است در نگاه اول دشوار به نظر برسند. هرچند در ویدیوهای پایین اجرای آن‌ها را به آرامی یاد می‌گیرید و سپس می‌توانید با تکیه بر حافظه‌ی عضلانی خود، سرعت اجرا را بیشتر کنید.

اجرای ارپجیو (Arpeggio) و پیکادو (Picado)

همانطور که اشاره کردیم، تکنیک دست راست در گیتار فلامنکو تا حدی شبیه به گیتار کلاسیک است. یکی از این شباهت‌ها، استفاده از ارپجیو و استفاده از انگشت‌های اشاره و وسط (i, m) برای نواختن ملودی است. استفاده‌های ارپجیو در گیتار فلامنکو تا حدی با گیتار کلاسیک متفاوت هستند. هرچند می‌توانید از تمرین‌های گیتار کلاسیک برای بهتر شدن در آن‌ها استفاده کنید.

پیکادو در نوازندگی نت‌های مجزا کاربرد دارد. در این تکنیک سیم‌ها به شکل کوتاه ضربه می‌خورند و سپس مجددا با انگشت ساکت می‌شوند. برای یادگیری پیکادو کافی است گام‌های مختلف را با انگشت‌های  i, m اجرا کنید. به یاد داشته باشید که نت‌ها باید کوتاه و تاثیرگذار باشند.

پولگار (Pulgar، انگشت شست)

انگشت شست نیازمند توجه و تمرین جداگانه است. زیرا در تکنیک‌هایی از جمله ارپجیو و الزاپوا (alzapua)‌ و نوازندگی ملودی کاربرد بسیاری دارد. یکی از تفاوت‌های بزرگ کار با انگشت شست در گیتار فلامنکو، در مقایسه با گیتار کلاسیک، این است که شست را پس از اجرای سیم بر روی سیم پایین‌تر نگه می‌داریم (apoyando).

این تکنیک صدایی منحصر به فرد و وسیع را ایجاد می‌کند. Alzapua یک تکنیک حرفه‌ای است که باید آن را به خوبی یاد بگیرید. در این تکنیک، انگشت شست سیم‌ها را از بالا به پایین و برعکس در حالت تک‌نت و آکورد به صدا در می‌آورد.

انگشت شست گاهی نیز، برای ایجاد صدایی متفاوت، به جای انگشت اشاره مورد استفاده قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی الگوی روبرو در گیتار اجرا می‌شود (انگشت اشاره روی سیم می بالا و انگشت شست روی سیم می پایین): p i, p i, pi.

سپس کافی است نت‌های بیس را با دست چپ، پس از  هر ۲ تا ۴ اجرا، تغییر دهید. به این ترتیب نت‌ می بالا، نت‌های بیس را به زیبایی همراهی می‌کند. در تمرینی دیگر می‌توانید نت‌های بیس را ثابت نگه دارید و نت‌های بالا را تغییر دهید.

راسگوادو (Rasgueo/Rasgueado)

راسگوادو احتمالا مشهورترین تکنیک گیتار فلامنکو است. این تکنیک مشابهی در سبک کلاسیک ندارد و منحصر به سبک فلامنکو است. اگر تا به حال در قطعه‌های کلاسیک راسگوادو را شنیده‌اید، به احتمال زیاد سازنده این تکنیک را از گیتار فلامنکو به امانت گرفته است.

نخستین تمرین راسگوادو این است که با انگشت اشاره، سیم‌ها را از بالا به پایین و برعکس به صدا در بیاورید و با دست چپ آکورد بگیرید: up i, down i.

اگر از شست استفاده نمی‌کنید،‌ تنها انگشتی که از پایین به بالا سیم‌ها را به صدا در می‌آورد انگشت اشاره است. سه انگشت دیگر تنها در حرکت‌های بالا به پایین شرکت می‌کنند. از الگوی پایین برای قوی‌تر کردن دست راست استفاده کنید:

پایین x, پایین a, پایین m, پایین i, بالا i. -بالا i, پایین m, پایین i.

تکنیک‌های گیتار فلامنکو نیازمند قدری زمان هستند تا به سادگی قابل اجرا باشند و طبیعی جلوه کنند. پس روحیه‌ی خود را از دست ندهید. بهتر است روزانه ۵ تا ۲۰ دقیقه تمرین کنید و به یاد داشته باشید که پیشرفت به آرامی اتفاق می‌افتد.

منبع: Take Lessons