آموزش مقدماتی نوازندگی آرپژ در گیتار

بسیاری از هنرجویان گیتار، به دنبال اجرای سولوهای زیبا در هنگام اجرای آهنگ هستند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های تئوری موسیقی و نوازندگی سولو، انتخاب درست نت‌ها و زمانبندی اجرای آن‌ها است.

بیشتر بخوانید:‌ معرفی نت‌های گیتار و چند تمرین برای یادگیری فرت برد

پیش از هرچیز باید یاد بگیرید که چگونه تک‌نوازی خود را در گام آهنگ اجرا کنید. پس از آن باید به آکوردهای آهنگ توجه کنید و از آن‌ها برای اجرای صحیح آرپژ استفاده کنید. آرپژ به معنای اجرای نت‌های یک آکورد، به شکل یک به یک است. در حالت عادی ۳ یا ۴ نت هسته‌ی اصلی آکورد را تشکیل می‌دهند. می‌توان از این نت‌ها در اجرای آرپژ بهره گرفت. به این ترتیب می‌توانید در زمان تک‌نوازی، تغییر آکوردها را در اجرای خود لحاظ کنید و با آکوردهای آهنگ پیش بروید.

آرپژ چیست؟

نت‌های آرپژ در اصل همان نت‌های تشکیل دهنده‌ی آکورد هستند. اگر با نحوه‌ی شکل‌گیری آکوردها آشنایی ندارید، می‌توانید مطلب دیگر ما را مطالعه کنید. مانند آکوردها، آرپژها نیز به دو دسته‌ی آرپژهای ماژور و مینور تقسیم می‌شوند.

در بالا دو نمونه‌ی بسیار ساده از آرپژهای مینور و ماژور را مشاهده می‌کنید. در بالا هر نت با شماره‌ی اینتروال آن‌ها مشخص شده است و نت‌های پایه با دایره قرمز مشخص شده‌اند. به یاد داشته باشید که (مانند آکوردها) الگوهای بالا را می‌توانید در طول دسته گیتار جابجا کنید و به آرپژهای جدید دست یابید.

همانطور که در بالا مشاهده می‌کنید، هر آرپژ از سه نت پایه، سوم و پنجم تشکیل شده است. و مشاهده می‌کنید که تنها تفاوت بین حالت ماژور و مینور، جایگیری نت سوم است. نت سوم در حالت مینور، نیم‌پرده پایین‌تر قرار می‌گیرد. آرپژها می‌توانند بسیار پیچیده‌تر از الگوی بالا (معروف به شکل E) باشند. هرچند همین شکل ساده، پایه‌ی ساخت بسیاری از آرپژها است.

آرپژهای گیتار روی فرت‌برد

حالا باید یاد بگیریم که چگونه آرپژ صحیح را روی آکوردهای آهنگ اجرا کنیم. به یاد داشته باشید که یکی از مهم‌ترین نکات در تمرین سازهای موسیقی، کسب مهارت در اصول پایه‌ای و سپس رفتن به سراغ تمرینات پیچیده‌تر است. پس کافی است یک الگوی آرپژ مینور و ماژور را به خوبی فرا بگیرید. در پایین دو الگو را مشاهده می‌کنید که برای تمرین مناسب هستند.

همانطور که مشاهده می‌کنید آرپژ C، شکلی مشابه آکورد C (دو) دارد و نت پایه‌ی آن (نت دو) روی سیم‌های دوم و پنجم قرار گرفته است. همچنین آرپژ A مینور،‌ از الگوی آکورد Am (لا مینور) پیروی می‌کند. هرچند می‌توانید آن را در طول دسته جابجا کنید و با توجه به نت‌های پایه‌ی قرارگرفته روی سیم‌های پنجم و سوم، آرپژهای جدید را نام‌گذاری و اجرا کنید. همانطور که مشاهده می‌کنید این دو آکورد، نت‌های بسیار مشابهی دارند. همچنین به خوبی با جایگاه چهارم گام پنتاتونیک  (شکل زیر) سازگار هستند.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های یادگیری این آرپژها، ایجاد ارتباط بین آن‌ها، آکوردها و گام‌هایی است که تاکنون یاد گرفته‌اید.

پیشروی با تغییرات

در پایین یکی از الگوی‌های پیشروی آکورد در موسیقی جاز (به نام ii V) را مشاهده می‌کنید. با استفاده از الگوهای بالا می‌توانید با همراهی این آکوردها، نخستین آرپژ خود را اجرا کنید.

در قدم اول، باید از گام پنتاتونیک Dm (جایگاه چهارم، فرت پنجم) روی آکورد ر مینور در میزان اول استفاده کنید. وقتی به میزان مشخص شده با آکورد G می‌رسیم، باید آرپژ را نیز به G تغییر دهیم. به یاد داشته‌باشید که زمانی که به آکورد و آرپژ Dm برمی‌گردید روی آوای این آکورد و نت‌های اصلی آن تاکید کنید. می‌توانید این آرپژ را روی فرت پنجم (مشابه الگوی قرارگیری Am) با نت پایه روی سیم پنجم اجرا کنید.

در بالا بکینگ ترک آرپژ بالا را می‌شنوید. این تمرین را تا جایی تکرار کنید که بتوانید به راحتی آرپژها را اجرا کنید و آن‌ها را بر اساس پیشروی آکوردها تغییر دهید.

الگوهای ماژور و مینور

حالا که تا حدی با نحوه‌ی اجرای آرپژها آشنا شده‌اید، زمان آن فرا رسیده که با تمامی الگوهای آرپژ مینور و ماژور آشنا شوید. به یاد داشته باشید که نیازی نیست تمامی این الگوها را به خاطر بسپارید. بلکه کافی است الگوهای کاربردی خود را پیدا کنید و آن‌ها را در حین اجرا به کار ببرید.

این الگوها با توجه به شکل آکوردهای متناظر آن‌ها نام‌گذاری شده‌اند. اگر با آکوردهای باره دار آشنایی دارید، احتمالا نحوه‌ی استفاده از این الگوها در طول دسته را نیز درک خواهید کرد. این الگوها را تمرین کنید و مطمئن شوید که تنها یک نت را در هر زمان اجرا می‌کنید.

یادگیری فاصله‌ها

حالا از یادگیری الگوهای کلی فاصله می‌گیریم و خود آرپژها را به بخش‌هایی کوچک‌تر به نام فاصله (اینتروال) تقسیم می‌کنیم. فاصله‌ی تمامی نت‌های یک آرپژ با یکدیگر و نت پایه، از یک الگوی خاص پیروی می‌کند.

با بررسی شکل آکوردها، به این نتیجه می‌رسیم که یک الگوی خاص در تمامی آن‌ها در جریان است. اینتروال‌ها در اصل رابطه‌ی میان این نت‌ها بر اساس فاصله‌ی آن‌ها از یکدیگر هستند. در تصویر بالا می‌بینید که نت پنجم، یک سیم پایین‌تر و دو فرت بالاتر از نت پایه است. یک اکتاو (فاصله‌ی بین دو نت پایه) دو سیم و دو فرت است. نت‌های سوم مینور را می‌توانید در سیم نت پایه، سه فرت بالاتر از آن پیدا کنید. نت سوم ماژور، یک فرت بالاتر از نت سوم مینور است یا اینکه روی همان سیم چهار فرت بالاتر، یا یک سیم پایین‌تر و یک فرت پایین‌تر قرار دارد.

به دلیل نحوه‌ی کوک گیتار، این رابطه‌ها زمانی که با نت سی (B) یا سیم اول مواجه هستیم تا حدی تغییر می‌کنند. هرچند می‌توانید این رابطه‌ها را با تمرین و مشاهده‌ی شکل آکوردها به خوبی یاد بگیرید و آن‌ها را در مواقع نیاز به کار ببرید.

آرپژهای برگرفته از آکوردهای هفتم

هر آکورد، یک آرپژ متناظر دارد. در این بخش می‌خواهیم بررسی کنیم که چگونه آرپژِ آکوردهایی از جمله E7 یا مهم‌تر از آن Bm7b5 را اجرا کنیم؟

در بالا پنج نمونه‌ی متفاوت از آرپژهای هفتم (7th) را مشاهده می‌کنید. مشهورترین نوع از آرپژهای هفتم، آرپژهای Dominant 7 هستند، که آکوردهایی مانند E7 را در بر می‌گیرند. این آرپژها مشابه آرپژ ماژور هستند که نت هفتمِ مینور به آن‌ها اضافه شده است.

سپس آرپژ هفتم ماژور و مینور را مشاهده می‌کنید. برای به دست آوردن آرپژ ماژور 7th، کافی است نت هفتم را یک فرت قبل از نت پایه به آرپژ ماژور عادی اضافه کنید. به همین ترتیب آرپژ هفتم مینور، همان آرپژ مینور به اضافه‌ی نت هفتم در حالت بمل است.

دو آرپژ آخر، half-diminished (یا m7b5) و fully-diminished (که به سادگی Diminished خوانده می‌شود) هستند. آرپژهای half-diminished همان آرپژ هفتم مینور هستند که نت پنجم آن‌ها به بمل تبدیل شده است. آرپژ fully-diminished به معنای تبدیل نت بمل هفتم به bb7 (یا به عبارتی نت ششم) است.

نتیجه‌گیری

آرپژها ممکن است کمی پیچیده به نظر برسند و یادگیری آن‌ها نیازمند زمان و تمرین است. هرچند بهتر است از یادگیری آن‌ها ناامید نشوید و تمرینات خود را به شکل مرتب ادامه دهید.

به یاد داشته باشید که آرپژها تنها یک ابزار در اجرای لید هستند و در کنار یادگیری گام‌ها، پایه‌ی نوازندگی شما را قوی‌تر می‌کنند. می‌توانید در هر زمان از آرپژها  برای تنوع بخشیدن به اجرای خود استفاده کنید. به سراغ آهنگ‌های محبوب خود بروید و سعی کنید آرپژهایی که یاد گرفته‌اید را به اجرای عادی خود اضافه کنید. این کار ممکن است در ابتدا مشکل به نظر برسد اما شما را به نوازنده‌ای بهتر تبدیل خواهد کرد.

منبع: Take Lessons