شکل و ارزش زمانی نت ها - قسمت دوم از درسهای تئوری

در مطلب پیش گفتیم نت‌های موسیقی روی پنج خط حامل، فواصل بین خطوط حامل و در صورت نیاز به کمک خطوط اضافه نشان داده می‌شوند. کلید هم مشخص می‌کند هر خط و فواصل بین خطوط چه صدایی را نشان دهند. پس جایگاه قرار گرفتن نت‌ها، صدای آنها را مشخص می‌کند.

در ادامه بحث تئوری موسیقی به بررسی شکل و ارزش زمانی نت ها می پردازیم.اما شکل و ارزش زمانی نت ها به چه صورت است؟ منطقی است که هر نت باید به مقدار مشخصی ادامه پیدا کند و در واقع باید زمان و کشش مشخصی داشته باشد. این زمان و کشش را با هفت علامت نشان می‌دهیم که در ادامه برایتان توضیح می‌دهم.

زمان بندی نت‌های موسیقی بر مبنای عدد ۲ است به این معنی که هر شکل نت یا دو برابر شکل قبلی است یا نصف شکل بعدی.

 

1- نت گرد (Whole note)

نت گرد از همه نت‌ها بزرگتر است و واحد اندازه‌گیری زمان در موسیقی حساب می‌شود. نت گرد را برابر یک واحد در نظر می‌گیریم و ارزش زمانی بقیه نت‌ها را با آن می‌سنجیم.
 

2- نت سفید (Half note)

نت سفید نصف گرد است پس کشش دو نت سفید برابر با یک نت گرد است. نت سفید  

3- نت سیاه (Quarter note)

نت سیاه نصف نت سفید ارزش زمانی دارد پس دو نت سیاه برابر یک نت سفید است و کشش چهار نت سیاه برابر یک گرد است. خط قائمی که به نت‌ها متصل است دسته یا دنبالهٔ نت (Stem) نامیده می‌شود.

4- نت چنگ (Eighth note)

نت چنگ نصف سیاه، یک چهارم سفید و یک هشتم گرد است. یعنی دو تا چنگ می‌شود یک سیاه، چهار تا چنگ می‌شود یک سفید و هشت تا چنگ هم برابر یک گرد است.

نت دولا چنگ (Sixteenth note)

نت دولا چنگ نصف نت چنگ است. هر دولا چنگ یک شانزدهم نت گرد، یک هشتم سفید و یک چهارم سیاه است. پس دو تا دولاچنگ می‌شود یک چنگ، چهار تا دولاچنگ می‌شود یک سیاه و الی آخر.

 

نت سه‌لا چنگ (Thirty seconde note)

نت سه‌لا چنگ برابر نصف دولا چنگ و یک سی و دوم نت گرد است. پس دو تا سه‌لا چنگ برابر یک دو لا چنگ است، چهار تا سه‌لا چنگ برابر یک چنگ است و باز هم الی آخر.  

نت چهارلا چنگ (Sixty fourth note)

نت چهارلا چنگ که استفاده‌اش زیاد هم معمول نیست نصف سه‌لا چنگ است. چهارلا چنگ در واقع یک شصت و چهارم نت گرد است. به عنوان مشق شب خودتان حساب کنید نسبت به بقیه نت‌ها چقدر است.

 

پرچم (Flag)

به خطوط منحنی‌ای که از نت چنگ به بعد کنار دستهٔ نت ظاهر می‌شوند پرچم (Flag) می‌گوییم. نت چنگ یک پرچم دارد، دو لا چنگ دو تا پرچم و بقیه نت‌ها هم مثل اسمشان سه تا و چهار تا پرچم. اگر چند نت پرچم دار کنار هم قرار بگیرند پرچم‌ها با یک یا چندخط افقی (Beam) به هم می چسبند البته هر دو نت پرچم‌دار را نمی‌توان به هم چسباند. این بستگی به تقسیم بندی ضرب‌ها دارد که در مطالب آینده با هم می‌خوانیم.

تعداد خط‌های افقی یا شاهین‌ها هم برابر تعداد پرچم‌هاست. اینجوری:

   

در نت نویسی معمولا دستهٔ نت‌های پایین‌تر از خط سوم حامل را رو به بالا می‌کشیم و دستهٔ نت‌های بالاتر از خط سوم را رو به پایین می‌کشیم. نت روی خط سوم چی؟ نت روی خط سوم نگاه می‌کند باد از کدام طرف می‌آید یعنی اگر در یک دسته نت قرار گرفت که همه رو به بالا بودند، آن هم همشکل بقیه می‌شود و اگر با نت‌های پایین خط سوم حامل همنشین شد، آن هم دسته‌اش رو به پایین می‌آید.

قرارگیری دستهٔ نت‌ها

 نام‌گذاری نت‌ها به صورت گرد و سفید و سیاه و ... را ما از زبان فرانسه گرفته‌ایم:

(Ronde, Blanc, Noire, Crochet, Double-crochet,Triple-crochet, Quadriple-crochet) اما خوب است در حرکت به سمت جهانی شدن نام‌های انگلیسی آنها را هم بدانید.

 

خب، نفستان سر جایش است؟ یک مرور می‌کنیم: فهمیدیم که پنج خط حامل هر کدام نشان‌دهندهٔ یک صدا هستند، بعد شکل و ارزش زمانی نت‌ها را یاد گرفتیم. حالا اگر هرکدام از این علامت‌های گرد و سفید و سیاه و ... را روی خط‌ها یا بین آنها قرار بدهیم همزمان صدای نت و هم کشش آن را مشخص کرده‌ایم.

نام و ارزش زمانی نت ها

مثلا در شکل بالا نت «لا» را باید به اندازهٔ یک نت چنگ یا یک هشتم نت گرد کش بدهیم. واضح است که نت گرد و سفید ارزش زمانی طولانی‌تری دارند و باید مکث بیشتری روی آنها کرد و نت‌هایی مثل دولا چنگ و سه‌لا چنگ و چهارلا چنگ باید خیلی سریع نواخته شوند. اینکه این مکث دقیقا چقدر باید باشد و نسبت به ثانیه چه ارزشی دارند و اصلا چه‌جوری باید آنها را رعایت کرد را در بحث‌های بعدی مشخص می‌کنیم.

برای اینکه بتوانید یک نگاه کلی به نسبت نت ها و ارزش زمانی آنها داشته باشید می‌توانید همیشه به این تصویر مراجعه کنید:  حالا چند تمرین:

• ارزش زمانی نت ها را  نسبت به نت گرد مشخص کنید.

دولا چنگ چنگ سفید سه لا چنگ سیاه

• ارزش زمانی نت ها را نسبت به نت سیاه مشخص کنید.

دو لا چنگ چنگ سه لا چنگ چهارلا چنگ

• ارزش زمانی نت ها را نسبت به نت سفید مشخص کنید.

سیاه دولا چنگ چنگ سه لا چنگ این هم یک تمرین دیگر برای ارزش زمانی نت ها: تمرین برای ارزش زمانی نت ها  سعی کنید چندین بار نسبت نت‌ها را از کوچک به بزرگ و برعکس تمرین کنید تا کاملا به آنها مسلط شوید. در قسمت بعدی آموزش تئوری موسیقی با انواع سکوت و ارزش زمانی آنها آشنا خواهیم شد.