گام کولی یا جیپسی - قسمت هفدهم از درسهای تئوری

گام کولی یا گام جیپسی یکی دیگر از گام‌های موسیقی محلی (فولکلوریک) است که با نام‌های مینور مجار( Hungarian minor scale) ، مینور دوبل هارمونیک(Double harmonic minor scale) و مینور جیپسی (Gypsy minor scale) هم شناخته می‌شود.

 می خواهید به صورت آنلاین گیتار زدن را یاد بگیرید؟
با خرید عضویت ویژه آکادمی لامینور به صورت آنلاین و به صرفه یادگیری گیتار را شروع کنید. مشاهده سری آموزشی گیتار برای تازه کارها  : مسیر آموزشی قدم به قدم به سوی گیتار پاپ

گام کولی همانطور که از اسمش هم معلوم است در موسیقی کولی‌ها شنیده می‌شود و در موسیقی فلامنکو بسیار رایج است. اما غیر از کولی‌ها آهنگسازان معروف هم از این گام در آثارشان استفاده کرده‌اند. مثلا فرانتس لیست آهنگساز مشهور مجار در اثر خود به نام راپسودی مجار از این گام استفاده کرده یا جو ساتریانی خیلی از آهنگ‌هایش از جمله «Musterion» را در گام کولی ساخته است. گروه های متال هم از این گام در کارهایشان استفاده کرده‌اند.

گام کولی چه‌طور ساخته می‌شود؟

گام جیپسی با حساب نت اکتاو هشت نت دارد و تقریبا شبیه گام مینور هارمونیک است با این تفاوت که علاوه بر درجهٔ هفتم که در گام مینور هارمونیک نیم پرده بالا برده می‌شود، در گام کولی درجهٔ چهارم هم نیم پرده بالا می‌رود به همین خاطر است که به آن دوبل هارمونیک هم می‌گویند. پس می‌توانیم اینجور بگوییم که اگر درجهٔ چهارم گام مینور هارمونیک را نیم پرده بالا ببریم به گام کولی می‌رسیم.

با این حساب فواصل در این گام به این صورت هستند: پرده - نیم پرده - یک و نیم پرده - نیم پرده - نیم پرده - یک و نیم پرده - نیم پرده 

می‌بینید که در مینور هارمونیک یک فاصلهٔ یک و نیم پرده‌ای داریم اما در گام کولی دو تا فاصلهٔ یک و نیم پرده‌ای داریم.

به خاطر تعداد زیاد نیم پرده‌ها در این گام، مرکز تونال کمی مبهم است و برای کسانی که به گام‌های معمول غربی عادت دارند، ملودی‌هایی که در گام جیپسی ساخته شده‌اند عجیب و غریب به نظر می‌رسند.

فاصلهٔ نت‌ها نسبت به تونیک در گام کولی به این ترتیب است: دوم بزرگ - سوم کوچک - چهارم افزوده - پنجم درست - ششم کوچک - هفتم بزرگ - هشتم درست یک مثال دیگر می‌زنم: لا مینور را در نظر بگیرید؛ نت‌های گام  لا مینور جیپسی اینطوری می‌شود: لا - سی - دو - ر دیز - می -فا - سل دیز - لا                                                                                                 A - B - C - D# - E - F - G# - A می مینور جیپسی را هم ببینید: می - فا دیز - سل - لا دیز - سی - دو - ر دیز - می                                                                                      E - F# - G - A# - B - C - D# - E  می مینور در حالت عادی یک فا دیز دارد. درجهٔ چهارم و هفتم را هم می‌بینید که بالا می‌بریم که گام کولی درست شود. این را یادتان باشد که مثل مینور هارمونیک و همین طور مینور ملودیک، در مینور جیپسی هم علائم تغییر دهنده‌ای که اضافه می‌کنیم به صورت عَرَضی یا موقتی هستندو در در سرکلید علائم تغییردهندهٔ مینور تئوریک یا نسبی را قرار می‌دهیم.

تمرین

هرکدام از نت‌های زیر را تونیک یک گام جیپسی در نظر بگیرید و گام را با علائم تغییر دهنده‌اش بنویسید. سی دو فا دیز سی بمل سل دیز فا ر